Czego unikać przy astmie oskrzelowej?

Astma oskrzelowa to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych. Powoduje powtarzające się epizody świszczącego oddechu, duszności, ucisk w klatce piersiowej oraz kaszel. Objawy te nasilają się głównie w nocy oraz wcześnie rano. Jej czynnikami etiologicznymi, w zależności od wieku, są: atopia, predyspozycje genetyczne, alergie, infekcje wirusowe, palenie papierosów, zanieczyszczenie powietrza [1].

Jak powinni postępować chorzy na astmę?

Skuteczna terapia astmy nie opiera się wyłącznie na stosowaniu leków. Aby efektywnie poprawić jakość życia pacjentów, należy zadbać o 4 poniższe aspekty:

stała ocena i monitorowanie ciężkości choroby oraz odpowiedzi organizmu na stosowanie leczenie;
edukacja chorego oraz wskazanie działań prewencyjnych;
kontrola czynników środowiskowych, a także chorób towarzyszących, które mogą wpływać na przebieg astmy;
właściwa farmakoterapia astmy oskrzelowej [2].

Konsekwencje źle leczonej astmy

Nieleczona astma oskrzelowa bądź leczona w nieprawidłowy sposób jest źródłem wielu negatywnych konsekwencji dla pacjenta. Mimo postępu medycyny, dotyczącego poznania mechanizmu rozwoju astmy oraz nowych leków, astma oskrzelowa wciąż pozostaje nieuleczalna. Dostępne leki jedynie łagodzą jej objawy, a tym samym poprawiają jakość życia pacjentów. Jeśli jednak terapia astmy nie jest dobrana właściwie, może wówczas w znacznym stopniu upośledzać jakość życia pacjenta, angażować całą rodzinę, a także negatywnie wpływać na jego aktywność społeczną. Co więcej, źle kontrolowana astma jest również przyczyną spadku wydajności w nauce i częstej absencji chorobowej. W ciężkich przypadkach może być także powodem hospitalizacji, a niekiedy nawet zgonów [3].

Czego powinni unikać pacjenci chorzy na astmę?

Czynnikami, które mogą wywołać zaostrzenie objawów astmy, są:

palenie papierosów, zarówno czynne, jak i bierne;
zanieczyszczenie powietrza: warto unikać wychodzenia na dwór w dni o wysokim zanieczyszczeniu powietrza. Można posiłkować się maseczkami bądź profesjonalnymi oczyszczaczami powietrza;
choroby współistniejące, w tym otyłość i nieżyt nosa;
wysiłek fizyczny;
niektóre leki, w tym beta-blokery stosowane m.in. w leczeniu nadciśnienia tętniczego, leki uspokajające i nasenne, aspiryna i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, naproksen, ketoprofen);
alergeny wziewne i pokarmowe [3,4].

Astma a alergia — czego należy unikać?

Pacjenci cierpiący na astmę oskrzelową o podłożu alergicznym powinni unikać ekspozycji na alergen. Niektóre wziewne alergeny, jak np. pyłki traw, wykazują podobieństwo do alergenów obecnych w żywności. Podobieństwo tych dwóch rodzajów alergenów nosi nazwę alergii krzyżowej. Wówczas chory powinien unikać zarówno alergenów wziewnych, jak i również pokarmowych poprzez wprowadzenie diety eliminacyjnej.

Wśród najpopularniejszych alergenów, odpowiedzialnych na rozwój objawów astmy, wyróżnia się:

roztocza kurzu domowego. Alergię krzyżową mogą wywołać skorupiaki, w tym ślimaki i krewetki;
pierze. Alergię krzyżową mogą wywołać jaja oraz mięso drobiowe;
pyłki traw i ziół. Alergię krzyżową mogą wywołać: kiełki i mąki z pszenicy, jęczmienia, owsa, żyta,
kukurydza, ryż, pomidory, marchew, seler, groch, soja, buraki, jabłka, orzechy, brzoskwinie, śliwki, wiśnie, kiwi, melon;
pyłki bylicy. Alergię krzyżową mogą wywołać: marchew, seler, czosnek, papryka, ziarna słonecznika, rumianek, przyprawy: pieprz, curry, kminek, kolendra, koper włoski, koperek, gałka muszkatołowa;
pyłki brzozy, olchy i leszczyny. Alergię krzyżową mogą wywołać: seler, marchew, ziemniaki, warzywa strączkowe, pietruszka, melon, jabłka, śliwki, wiśnie, brzoskwinie, kiwi, orzechy laskowe, ziarna słonecznika, sezam [4].

Bibliografia:
H. Nalecz, Astma a palenie papierosów wśród nastolatków, Przegląd lekarski 2011,68(10):662-666.
R. Gawlik, et al., Rehabilitacja oddechowa chorych na astmę, Alergoprofil 2011, 7(3):10-13.
A. J. Sybilski, Konsekwencje nieleczonej lub źle leczonej astmy u dzieci, Alergoprofil 2021, 7(1):11-16.
Raport NHLBI/WHO. Med. Prakt., 2002, wydanie specjalne 6: 1-181.
https://szkolaastmy.mp.pl/wyklady/188551,jak-zapobiegac-zaostrzeniom-astmy-i-co-robic-w-razie-zaostrzenia (dostęp z dnia 16.03.2022)